Jika tiada dalil naqli, tunjukkan dalil aqli
Dalil aqli ialah dalil berdasarkan rasional, fakta, disiplin ilmu dan kaedah ujian saintifik. Disiplin ilmu dan kaedah saintifik bukan semestinya bermakna ‘ilmu sains’ tetapi yang dimaksudkan ialah kaedah pengembangan dan pembinaan ilmu secara pengujian yang berulang dan sistematik atau pembuktian secara mujarrabat
Ia bermula dengan keyakinan bahawa ciptaan Allah mempunyai cara dan sistem yang tetap, sunnatullah yang tidak berubah.
Kecuali dalam kes-kes pengecualian akibat mukjizat dan seumpamanya, alam ciptaan Allah berjalan atas kaedah ‘sebab’ dan ‘akibat’. Kaedah saintifik dari sudut pemerhatian, pengukuran, ujian dan statistik adalah ilmu yang lahir dari kaedah pengembangan ilmu yang jitu ini.
Oleh itu misalnya kesan sesuatu bahan ke atas manusia boleh dijangkakan secara pasti. Misalnya hempedu pahit, gula manis, cuka masam, api membakar, air menghilangkan dahaga, antiseptik membunuh kuman dan paratacemol mengurangkan sakit. Ini hukum Allah yang semuanya terbukti secara saintifik, boleh diyakini akan berulang.
Setiap fakta atau dakwaan boleh dibuktikan sekiranya ia bertepatan dengan dalil aqli atau naqli. Ini bermakna, jika seseorang mendakwa sesuatu, beliau mesti mendatangkan dalil samada dalil naqli atau aqli.
Kita maklum bahawa dalil naqli dibawa dengan mengemukakan sumber nas atau dalil syar’ie yang sahih. Dalil aqli pula perlu dibawa dengan membawa bukti satu proses pembuktian yang saintifik, teratur dan sistematik.